Geloofspsychologie

Er wordt gezegd: “Mensen hebben van nature een spirituele aanleg”. Dit zou de verklaring zijn waarom zoveel mensen een geloof aanhangen. Het voorgaande is waarschijnlijk waar. Maar wat vergeten wordt is dat in de geschriften van het geloof, zoals in de Bijbel, Koran en de Thora, tekst staat die zeer oud is.
De mens heeft ten opzichte van het ontstaan van deze metafysische legenden en sagen in al deze heilige geschriften, duizenden jaren culturele ontwikkeling meegemaakt, waarbij deze ontwikkeling op alle vlakken de laatste 30 à 40 jaar alleen maar sneller lijkt te gaan. Hierdoor komen de heilige geschriften en hun teksten steeds meer in conflict met het dagelijks leven van mensen.

Veel gelovigen doen moeite om hun geloof actueel te houden, zoals regelmatig naar de kerk, synagoge of moskee gaan. Of zelfs de heilige plekken te bezoeken zoals Mekka en Jeruzalem.
Men ziet ook dat geloofsgemeenschappen soms steeds extremer worden overal in de wereld.
Dit komt omdat de afstand tussen het cultureel en technisch (dagelijks) leven van mensen steeds verder af komt te staan van het geloof. Met name de ontwikkelingen van wetenschap en techniek maken het dilemma voor het belijden van een geloof steeds duidelijker en moeilijker.

Deze dilemma's zijn zaken waar alle mensen mee te maken hebben, zoals tolerantie over iemands seksuele geaardheid, keuzes over gezondheid en de dood, de vrijheid om als mens zelf te beslissen met wie je wilt gaan trouwen, je wel of niet kinderen wilt, abortus, euthanasie, inenting, gebruik van anticonceptie, DNA-manipulatie, in-vitro fertilisatie, implantaties en noem maar op. Dit zijn vragen waar elk geloof vaak zeer ouderwetse en dogmatische antwoorden op heeft, die in deze moderne tijd door veel mensen niet meer worden geaccepteerd.

Mensen gaan overigens niet ‘automatisch’ geloven. Jonge mensen worden, op een leeftijd als ze daar het meest gevoelig voor zijn, geïndoctrineerd door de pracht en praal van gebedsplaatsen, school, ouders, bijbelles, zondagschool, maar vooral ook door de emoties bij het zingen van psalmen en komen zo tot hun geloof. De meeste jongeren hebben daarom niet gekozen voor een geloof maar het is hun opgelegd, ze zijn op jonge leeftijd geïndoctrineerd en geconditioneerd (schema’s). Elk geloof maakt hier gebruik van, het zijn vroeg ontwikkelde schema’s, die een mens zijn leven bij blijft ook al neemt iemand later afstand van zijn geloof.

Eén geloof gaat nog veel verder zoals de Rooms Katholieke Kerk, die al 1700 jaar van een katholieke familie verwacht dat ze veel kinderen op de wereld zetten en verwacht dat minstens één jongen priester wordt en één meisje non. Dit heeft natuurlijk niets met geloof of overtuiging te maken, maar heeft alles te maken met het verhogen van invloed en vergroten van katholieke macht; een van de opvallendste kenmerken van deze kerk uit haar geschiedenis.

Veel mensen leven al heel lang seculier maar staan voor de maatschappij bekend als christelijk, joods of mohammedaans. Maar hierdoor maken ze de macht van het geloof en de kerk, die ze niet meer aanhangen, onterecht groot. Zo kunnen we in Nederland ons nog steeds in gemeentelijke registers niet inschrijven als humanist, boeddhist of atheïst en dat is precies de bedoeling om deze schijnmacht van seculiere personen (voor politiek en geloof) in stand te houden.

Mensen zijn soms letterlijk afgeknapt op hun kerk en hun leiding, zoals al jaren gebeurt bij de katholieke kerk. Met name het decennia lang seksueel misbruik van jongeren wordt extreem verafschuwd en terecht natuurlijk want het staat haaks op waar een christelijk geloof voor hoort te staan. Het zijn trouwens misdrijven die zelden tot een veroordeling komen van katholiek geestelijken als misdadigers. De doofpot-methode van deze kerk heeft tot heel veel verjaringen geleid. Vaak koopt deze kerk de klachten af met miljoenen dollars.

Hebben mensen een geloof nodig voor een gelukkig en zinvol leven? Ik ben ervan overtuigd dat een levensovertuiging, die niet gebaseerd is op een God als schepper, zoals het Boeddhisme en Humanisme een veel beter alternatief is. Niet altijd gemakkelijker, zoals de zingeving bijvoorbeeld, maar wel veel wijzer en veel geschikter voor het meegroeien in de ontwikkeling van mensen. Wijzer ook, omdat het metafysische van geloofsteksten, in de geschiedenis eeuwen heeft geleid tot extreem geweld en zelfs tot de genocide van hele volkeren.