Humanisme

Inleiding

De liefde is de toestand waarin de mens de dingen het meest ziet zoals ze niet zijn - Friedrich Nietzsche

Het humanisme is een levensbeschouwing, die uitgaat van een mensbeeld, die zelf in staat wordt geacht als moreel en integer wezen zijn leven zin te geven. Hierbij gaat het ook om menselijke waardigheid, gelijkheid, maatschappelijk bewustzijn, mondigheid, vrijheid, tolerantie en verantwoordelijkheid. Men vertrouwt niet op een God als schepper en levensbron. Veel moderne humanisten zijn tevens atheïst.

Wij gaan ervan uit dat het humanisme altijd bestaan heeft, omdat er zoveel verklaringen van mensen zijn over mensen, waarbij het geloof geen rol van betekenis speelt. U kunt bijvoorbeeld denken aan een sociaal psychologische benadering van andere mensen, die veel mensen vanzelfsprekend gebruiken.
Desiderius Erasmus (1466-1536) wordt als humanist gezien omdat hij zoals met zijn boek "Lof der zotheid" veel mensen, zoals ook geestelijken, satirisch op de korrel nam.
Als men wil weten wat bedoeld wordt met humanisme kan men het beste de boeken lezen van Erich Fromm, Erik Erikson, Abraham Maslow en Carl Rogers. Dit zijn vertegenwoordigers van de zogenaamde humanistische psychologie en geven op veel vlakken antwoord, zoals over de betekenis van liefde, vrijheid, zelf-actualisatie, leren en identiteit, enzovoorts.
Moderne schrijvers zijn Joep Dohmen, Rob Tielman, Hans Achterhuis, Dirk Verhofstadt, maar voor filosofische verdieping zijn Joop Tiedemann, Jaap Kruithof en J.P. van Praag ook nog steeds belangrijk
(zie verder: https://humanistischecanon.nl/auteurs/).

De bijbel wordt door de meeste humanisten verafschuwd. Ze vinden het een gruwelijk wreed en onzinnig boek. De bijbel bestaat geheel uit metafysische sagen en legenden. Metafysisch betekent dat geen gegevens of entiteiten in de bijbel zich laat bewijzen door oorzaak-gevolg trekkingen met onze zintuigen.

Alleen dit al betekent voor humanisten dat de bijbel niet alleen gaat over geloof, maar juist over alles wat het gevolg is van de uitvoering van het geloof door instituten, waarbij zoiets als schuld/straf nooit te bewijzen is. Oftewel het is altijd waar, bijvoorbeeld als het pauselijk gezag dit zegt! We moeten hierbij denken aan vrouwendiscriminatie, Jodenhaat, vermoorden van heksen, andersgelovigen, ketters, houden van slaven, seksueel misbruik, enzovoort zoals dit 1700 jaar heeft plaatsgevonden in Europa en Amerika, door de Rooms Katholieke Kerk. We kunnen de katholieke kerk daarom gerust fascistisch noemen.

Vaak gaat het in de bijbel over marteling, doodslag, moord en genocide van mensen en volkeren. Alleen Jahweh de Heer of God van de Joden uit het Oude Testamen was al goed voor 33 miljoen doden.

Christenen stellen dat zonder de bijbel de mens een immoreel wezen zou zijn. Maar de voorbeelden in de bijbel duiden júist op immoraliteit, net zoals de levenswandel van vele pausen, bisschoppen en priesters vanaf het ontstaan van de katholieke kerk.

De moderne humanisten, zoals bijna alle Nobelprijswinnaars, zijn overtuigd atheïsten en gaan uit van de evolutieleer als verklaring voor het ontstaan van planten, dieren en de mens.

Voor humanisten geldt vrijheid in verantwoordelijheid. De universele waarden van de mens hangen op de eerste plaats samen hoe een humanist zelf zijn leven inricht. Een humanist is verantwoordelijk voor de medemens en zal alles doen om andere in vrijheid te zien opgroeien en ontwikkelen naar een moreel en integer mens. Zaken als gender, seksuele of andere geaardheid, huidskleur, ras en overtuiging mogen hierbij nooit een rol spelen. We zijn immers allemaal mensen.

Is het humanistisch mensbeeld naïef? Want er zijn toch ook slechte mensen! Het humanisme ontkent dit niet maar probeert er achter te komen waarom mensen soms irrationeel, impulsief of misdadig handelen. Het gaat hierbij niet om een duivelse bezetenheid, want die bestaat niet en zeker niet voor humanisten.
"De mens is evolutionair een onafgemaakt dier", zegt Friedrich Nietzsche. Dat is heel wijs gezegd. De mens bestaat waarschijnlijk 300.000 jaar en dat is ten opzichte van het ontstaan van de aarde nog maar kort. De mens voor en na hun geboorte, met genen en genmutaties is mede afhankelijk van hun omgeving, hoe vroeg ook (zoals in de baarmoeder).

De mens kent net als primaten een lange periode van socialisering na de geboorte, waarin veel mis kan gaan (Sigmund Freud onderkende dit al). Het is zelfs zo dat de fundamentele ontwikkeling van een baby in de eerste 3 jaar na de geboorte, letterlijk van levensbelang is voor een psychisch gezond leven later als volwassene.

Dit voorgaande is zeer complex, maar om je daar dan vanaf te maken door zoals Calvijn zegt: "De mens wordt zondig geboren", is niet alleen een psychisch gestoord gezegde, maar het maakt mensen ook direct afhankelijk van het Calvinistisch geloof (zieltje winnen heet dit) en dat was de bedoeling ook van deze broodheer.

De natuur is vele malen ingewikkelder dan de mens ooit heeft gedacht. Dit is ook de reden dat humanisten de wetenschap als de basis voor kennis noodzakelijk achten. Het geloof maakt zich hier goedkoop vanaf door alles wat in oorsprong metafysisch is als waar te verkondigen, als het woord van God die de bijbel heeft geschreven.

Humanisten hebben het veel 'moeilijker' in hun leven dan gelovigen, omdat ze zelf op zoek moeten gaan naar de zin van hun leven. Dit wordt nergens voorgeschreven. De zin van het leven vindt men ook niet in de evolutie. Maar de zin van het leven is voor humanisten een nooit eindigende uitdaging en ontwikkeling. Een mens staat niet stil en zal zich, tot de dood of een ernstige ziekte, blijven ontwikkelen. Humanisten herkennen en erkennen dit en koesteren dit en is volgens hen ook de reden waarom vrijheid voor mensen zo belangrijk is.